پیش از بحث در رابطه با خرید CPU به تعریفی کوتاه از CPU می پردازیم که می تواند در درک بهتر ما از عملکرد آن و انتخاب آگاهانه ما تاثیرگذار باشد. نمایی بزرگ شده از CPU، تصویری از یک شهر را از نمای بالا در اختیار شما قرار می دهد. چینش بخش های مختلف CPU، در اصطلاح معماری پردازنده نام می گیرد.
از همین عبارت متوجه می شویم که CPU یا پردازنده مرکزی از چند بخش تشکیل شده است که وظیفه دریافت اطلاعات، محاسبه آن و در نهایت تولید خروجی را به عهده دارند. در حقیقت پردازنده به عنوان مغز کامپیوتر شما، نقش اجرای دستورهای ارائه شده به کامپیوتر و تولید خروجی منطبق با این دستورات را برعهده دارد. این مورد نیز در خرید پردازنده مناسب تاثیرگذار است.
هر چه توان پردازنده برای اجرای دستورهای بیشتر در واحد زمان بیشتر باشد، توان کلی پردازنده شما بیشتر خواهد بود. باس همانند بزرگراه های یک شهر وظیفه انتقال اطلاعات و فرامین را در واحد های مختلف پردازنده به عهده دارد. اما این ها تنها معیار های خرید CPU نیستند. در این مقاله سعی داریم تا در ساختاری نظام مند، مهمترین نکات در رابطه با CPU، انتخاب پردازنده و خرید CPU را ارائه کنیم تا بتوانید از آن به عنوان راهنمای خرید CPU استفاده کنید.
ساختار مقاله راهنمای خرید CPU
در مقاله راهنمای خرید CPU ابتدا به معرفی اجمالی شرکت های تولید کننده CPU و رقابت بین آنها می پردازیم. در ادامه به سراغ بررسی مشخصه های سنجش CPU میی رویم. سپس به بررسی شیوه نام گذاری و دسته بندی پردازنده ها می پردازیم که به شناخت پردازنده مناسب در زمان خرید CPU کمک فراوانی می کند. در انتها نیز با معرفی معیارهای انتخاب پردازنده براساس نوع کاربری و مدل های پیشنهادی مقاله را به پایان می رسانیم.
تولیدکنندگان بزرگ و خرید CPU از آنها
در حال حاضر دو شرکت اصلی بخش بزرگی از بازار پردازنده ها را در دست دارند. Intel و AMD که سال هاست در رقابتی تنگاتنگ در حال تولید پردازنده های متنوعی هستند، در سال های مختلف بارها از یکدیگر پیشی گرفته اند. اما این رقابت در سال 2017 با معرفی نسل پردازنده های AMD بر پایه معماری ZEN به سطحی بالاتر رسید. پردازنده های امروزی در مقایسه با نسل های اولیه پردازنده به قدرتی فراتر از انتظار دست یافته اند.
اما سوال اصلی اینجاست که باید کدام یک از این دو شرکت را برای خرید CPU انتخاب کنیم؟ اینتل یا AMD؟ خوشبختانه و یا از نظر برخی از کاربران متاسفانه، نمی توان هیچ از یک از این دو شرکت را پیروز قاطع این رقابت دانست، اما باید اذعان کرد که پردازنده های AMD در سیستم های دسکتاپ توانسته اند در محصولات رده بالا به خوبی از رقیب کهنه کار خود اینتل پیشی بگیرند. البته باید کمی منتظر ماند و دید که اینتل در محصول جدید خود که همه منتظر معرفی نسل جدید پردازنده های اینتل هستند، می تواند این اختلاف را کمتر کند یا نه.
مشخصه های اصلی سنجش CPU
برای خرید CPU، باید مشخصه های سنجش CPU را بشناسیم تا با مقایسه محصولات بر مبنای این خصوصیات، به بهترین انتخاب دست پیدا کنیم. در ادامه به توضیح و بررسی این معیارها می پردازیم.
کلاک (Clock) یا سرعت پردازش در هر هسته
همانطور که در بالا اشاره کردیم، اصلی ترین نقش CPU به عنوان مغز متفکر کامپیوتر، اجرای دستورالعمل صادر شده از برنامه های و سیستم عامل است. به تعداد دستورهایی که هر هسته پردازنده در یک ثانیه انجام می دهد، سرعت یا کلاک CPU گفته می شود. بنابراین وقتی به یک پردازنده سرعت 3.5 گیگاهرتز اطلاق می شود، یعنی هر هسته این پردازنده قادر است 3.5 میلیارد چرخه یا دستورالعمل را در ثانیه اجرا کند.
سرعت بالاتر در هر هسته به این معناست که اگر قرار است در بازه های زمانی مختلف تنها از یک برنامه استفاده کنید، سرعت انجام دستورات و پایان کار بسیار بالاتر خواهد بود. پس اگر از آن دسته از کاربرانی هستید که همواره در حال استفاده تنها از یک برنامه هستید و برای اجرای برنامه بعدی، از برنامه قبلی خارج می شوید، Clock Speed می تواند نقش مهمی برای شما داشته باشد.
علاوه بر این معمولاً در هنگام خرید پردازنده با دو عدد برای CPU روبرو می شوید. یکی از این اعداد سرعت پایه پردازنده است که توان CPU را در حالت عادی و کاربری نرمال نمایش می دهد. عدد دوم سرعت هر هسته در حالت Turbo یا اورکلاک است که CPU با حداکثر ظرفیت توان خود و همچنین در بالاترین دما کار می کند. این وضعیت توان بیشتری را در اختیار شما قرار می دهد، اما بدون ریسک هم نیست.
در صورتی که از سیستم خنک کننده مناسب استفاده نکنید، این احتمال وجود دارد CPU آسیب جدی ببیند، یا به قولی بسوزد. علاوه بر اینکه برای اورکلاک، در کنار سیستم خنک کننده به مادربرد و پاور مناسب نیاز دارید، در زمان خرید CPU، در نظر داشته باشید که همه پردازنده های موجود در بازار قادر به ارائه اورکلاک نیستند.
تعداد هسته
هسته یک واحد پردازش مستقل است که از برنامه یا فرایند به صورت مستقل دستورالعمل دریافت میکند. در گذشته هر CPU تنها یک هسته داشت و هر ساله سعی می شد تا سرعت این هسته یا همان کلاک که در بخش قبل توضیح دادیم افزایش پیدا کند. البته باید اذعان کرد که افزایش سرعت هسته کار ساده ای نیست.
بیشتر بخوانید: تعویض حافظه های SSD
به همین دلیل دانشمندان تصمیم به ایجاد راه حل جدیدی برای افزایش سرعت پردازش در کامپیوتر گرفتند و در نهایت تعداد هسته در هر CPU را افزایش دادند. این روش به اجرای همزمان برنامه ها (Multitasking) و یا تقسیم کارها در هسته ها کمک بزرگی کرد و در نهایت سرعت پردازنده را بالا برد. اما Multitasking و بعد ها Multi-threading در سبک های مختلف اتفاق می افتند که تا حد زیادی به نوع سیستم عامل و البته اسمبلی سخت افزاری شما .و البته انتخاب شما در خرید CPU بستگی دارد.
در این میان دو عبارت Multitasking و Multithreading به عنوان مترادف هم ئ در توصیف پردازنده ها به کار می رود که اگر دقت بیشتری داشته باشیم، این دو هم معنی هم نیستند. در بسیاری از پردازنده ها با تقسیم توان و ذخایر هر هسته، هسته می تواند دو چرخه صادر شده از یک برنامه یا دو برنامه مجزا را به صورت همزمان انجام دهد. به همین دلیل ممکن است یک پردازنده 4 هسته ای توان اجرای 4 چرخه مجزا را به 8 چرخه تبدیل کند و به صورت همزمان انجام دهد. البته در این مقاله به بررسی حالات مختلف این فرایند نمی پردازیم.
کش (Cache)
در بیانی ساده پردازنده اطلاعات موجود در هارد و یا حافظه بلند مدت را تحلیل می کند و دستورات را اجرا میکند. اما این بیان ساده چند مولفه اصلی در خرید پردازنده ار از قلم می اندازد. در حقیقت سرعت حافظه یا هارد هیچ گاه به پای پردازنده نمی رسد و در صورت اجرای بیان بالا، انبوهی از درخواست ها از سوی پردازنده در صف پاسخگویی باقی می مانند.
(ایجاد گلوگاه). برای حل مشکل، مهندسین به سراغ نمونه ای سریعتر از حافظه رفتند. بیایید فرض کنیم رم دینامیک یا همان رم گزینه بعدی مهندسین باشد. پدیده گلوگاه باز هم رخ می دهد. زیرا رم دائماً نیاز به Refresh شدن دارد و این با سرعت پردازنده هماهنگ نیست. پس انتخاب نهایی ایجاد یک حافظه بسیار سریع با نام Cache در نزدیک ترین محل به پردازنده است (در مدل های جدید در درون پردازنده).
این حافظه اگرچه حجم کمی دارد، اما از سرعت بالایی برخوردار است و پردازنده در ابتدا به سراغ ان می رود. شکل زیر می تواند روند انتقال اطلاعات را نمایش دهد. حافظه کش سه سطح دارد و برای هر هسته به صورت جداگانه تعریف شده است. تنها کش سطح 3 که کندترین (نسبت به کش سطح 1 و سریعتر از رم) و پرحجم ترین است، به صورت مشترک در بین هسته ها مورد استفاده قرار می گیرد.
شیوه نام گذاری پردازنده های اینتل در نسل های مختلف
برای خرید CPU، آگاهی از مدل و مشخصات هر مدل نقشی کلیدی را ایفا می کند. اما برای درک این اطلاعات باید با نسل های مختلف اینتل و شیوه نام گذاری پردازنده های این شرکت آشنا باشید. خوشبختانه اینتل در قبال نسل ها و الگوی نام گذاری روندی با ثبات را دنبال کرده است، اما در قبال حروف استفاده شده از این سبک از نام گذاری، توقع منطق را نداشته باشید. در کل تا کنون 11 نسل از پردازنده های اینتل به بازار عرضه شده اند. قبل از معرفی نسل ها به شیوه نام گذاری می پردازیم. در نام کامل هر پردازنده شما به این مفاهیم دسترسی دارید:
برند: Pentium، Celeron، Intel Core، Atom، Core 2 Duo، Dual Core
سری: در برند های Intel Core شامل سری Core i3، Core i5، Core i7 و Core i9
نسل: نسل های 1 تا 12
SKU: عدد توان CPU (Stock Keeping Unit)
ویژگی های پردازنده: C، E، F، G، H، K، P، R، T، U، Y، HQ، HK
برای خرید CPU، پردازنده های اینتل را می توان به چند دسته مشخص تقسیم کرد:
پردازنده های Core M, ATOM برای گجت ها و تبلت ها
پردازنده های Celeron, Pentium, Core 2 Duo, Dual Core برای پردازنده های رده پایین، کاربری محدود (گردش در وب، نرم افزار های سبک ویرایش متن و تصویر)
پردازنده های Core i3 یا Core i5 به عنوان پردازنده های رده میانی، مناسب برای امور روزمره و پردازش های متوسط متن، تصویر و بازی
پردازنده های Core i7 – Core i9 به عنوان پردازنده های رده بالا، توان بالای پردازش متن و تصویر، مناسب برای بازی، مدلینگ، تولید برنامه و اپلیکیشن
پردازنده های XEON به عنوان ابر پردازنده های اینتل، مناسب برای دیتا سنتر و سرور ها
پسوند | معنی | ویژگی | دستگاه |
C | Unlocked | در نسل های قدیمی تر / توان بالا | دسکتاپ |
E | SUPPORTS ECC Memory | پشتیبانی از حافظه ECC، رده بالا | دسکتاپ |
F | Without Integrated GPU | بدون کار گرافیک آنبرد یا یکپارچه | دسکتاپ |
G | With AMD Integrated GPU | همراه با کارت گرافیک آنبورد رادئون | هر دو |
H | High-Performance CPU | پردازنده های رده بالا | لپ تاپ |
K | Unlocked | با قابلیت حداکثر اورکلاک | دسکتاپ |
P | Without Integrated GPU | بدون کار گرافیک آنبرد یا یکپارچه | دسکتاپ |
R | High-End Mobile | پردازنده رده-بالا / لحیم شده به مادربرد | لپ تاپ |
T | LGA Desktop – Low-Power | مصرف کم انرژی و توان کم | All-in-one |
U | Ultra-Low Power | مصرف کم باتری / توان کم | لپ تاپ |
Y | Extremely Low Power | مصرف به شدت کم باتری/ توان بسیار کم | لپ تاپ |
X | Very High-End Unlocked – Extreme Edition | بیشترین تعداد هسته، توان و اورکلاک | دسکتاپ |
HQ | High-Performance CPU / Quad-Core | توان بسیار بالا / چهار هسته ای | لپ تاپ |
HK | High-Performance CPU / Unlocked | پردازنده رده بالا با اورکلاک | لپ تاپ |
چند نکته مهم در مقایسه پردازنده های اینتل با یکدیگر:
پردازنده های Celeron و Pentium اینتل در سطح پایه محصولات این شرکت هستند. پردازنده های Celeron اینتل جدید، بر مبنای پردازنده های چهار هسته ای Pentium و با کش کمتر طراحی شده اند. پردازنده های Pentium اینتل از سال 2017 به بعد بیشتر در لپ تاپ هایی با قیمت 350 تا 550 دلار مورد استفاده قرار گرفته اند که جزء لپ تاپ های ارزان قیمت قرار می گیرند.
در هنگام خرید این پردازنده ها به دقت مدل، پسوند و نسل آن را بررسی کنید، زیرا تغییر در این مقادیر به معنای تغییرات بزرگ در توان این پردازنده هاست. برای مثال دانستن این که پردازنده کامپیوتر یا لپ تاپ شما Core i5 است کافی نیست. در لیست زیر، همه پردازنده ها Core i5 هستند اما هر یک توان متفاوتی دارد تا به حدی که Core i5 7600K، از برخی از پردازنده های Core i7 هم نسل خود نیز قوی تر است. پس تکیه به عددی مانند Core i5 برای خرید پردازنده های رده میانی، رویکرد عاقلانه ای نیست.
نام مدل پردازنده | توان پردازنده |
Core i5 7600K | حداکثر اورکلاک و حتی قوی تر از Core i7-7500U هم نسل خود |
Core i5-7400 | عدد 400 بیانگر توان بالاتر نسبت به Core i5 7300U است. |
Core i5-7400T | پسوند T، نشان دهنده این است که این پردازنده مصرف انرژی کمتری و در نتیجه توان کمتری دارد |
Core i5 7300U | پردازنده مورد استفاده در لپ تاپ با مصرف برق کمتر و توان کمتر |
Core i5 7Y57 | سری فوق کم مصرف و کم توان اینتل برای تبلت ها و گجت های قابل حمل |
در صورتی که از سری K یا اورکلاک استفاده میکنید، می بایست از سیستم خنک کننده مناسب نیز برای حفظ سلامت پردازنده استفاده کنید.
شیوه نام گذاری پردازنده های AMD در نسل های مختلف
نام گذاری در پردازنده های AMD تا حدی شبیه به اینتل است، اما در بخش حروف پسوند، از منطق بالاتری برخوردار است، به همین دلیل در خرید CP، در صورت انتخاب پردازنده های AMD کار ساده تری پیشرو دارید. در پردازنده های AMD، پردازنده های خانواده های Ryzen 3 معادل پردازنده ای Core i3، Ryzen 3 معادل پردازنده های Core i5، Ryzen 3 معادل پردازنده های Core i7 و خانواده Ryzen 3 معادل Core i9 هستند. برای رقابت با پردازنده های Xeon نیز پردازنده ای Threadripper و Epic ارائه شده اند.
بیشتر بخوانید: کاربرد رم کامپیوتر
در کل پردازنده های AMD در 5 نسل ارائه شدند. قدرت اصلی این پردازنده ها با معماری Zen و از ال 2017 به نمایش درآمد تا AMD پس از سال ها بار دیگر به عرصه رقابت با غول تولید CPU بازگردد. پسوند X در پردازنده ای AMD، مربوط به پردازنده ای Performance یا قدرتمند این شرکت می شود. حروف XT علاوه بر قدرت نشانگر قابلیت سرعت Turbo نیز هستند. حرف G مربوط به پردازنده ای مجهز به پردازنده گرافیکی Vega می شود. حرف S بیانگر مصرف کمتر برق در پردازنده ای دسکتاپ است. برای لپ تاپ ها نیز حرف H نشان دهنده قدرت و U نشان دهنده مصرف برق کمتر و در نتیجه توان کمتر است.
یک نکته مهم در رابطه با پردازنده های لپ تاپی AMD
به نظر می رسد، AMD در پردازنده های لپ تاپی خود یک حقیقت مهم را از مشتریان پنهان کرده است، زیرا توان لپ تاپ های مجهز به پردازنده های AMD در حالت استفاده از باتری، یسن 30 تا 40 درصد کاهش پیدا می کند و برای استفاده از حداکثر توان نیاز به اتصال لپ تاپ به برق وجود دارد. این در حالی است که پردازنده های Intel با این مشکل مواجه نیستند.
ویژگی های پردازنده های مناسب برای رندر سه بعدی
در این بخش از راهنمای خرید CPU، به معیارهای درست برای انتخاب بهترین پردازنده های رندرینگ و طراحی سه بعدی می پردازیم. در پروژه های گرافیکی سه بعدی و رندرینگ که در ایران توسط نرم افزار هایی مانند 3D Max و یا Maya انجام می شود، موتورهای رندرگیری مانند V-RAY نقش مهمی را در انتخاب پردازنده مناسب ایفا می کنند.
فرایند خلق آثار سه بعدی در این نرم افزارها، به دو بخش مدلینگ در Viewport و رندرینگ در موتور رندرگیری تقسیم می شود. در بخش مدلینگ، و برای پروژه های معمول (پروژه مجتمع مسکونی)، سرعت هر هسته و تعداد هسته ها نقشی مهم را ایفا می کند. به همین دلیل کلاک هر هسته و تعداد هسته های پردازنده های مختلف به عنوان فاکتورهای اصلی انتخاب در این بخش در نظر گرفته می شود.
در بخش رندرینگ نیز، امکان ایجاد رندر با پردازش CPU، پردازش GPU و ترکیب این دو وجود دارد. با توجه به اینکه نتیجه نهایی یکسان است، به لحاظ بودجه، خرید یک پردازنده مرکزی مناسب از GPU قدرتمند برای رندر بسیار مقرون به صرفه تر است. (قیمت CPU در این سطح معادل 20 تا 50 درصد پردازنده گرافیکی است). به همین بهترین پردازنده ها برای رندر سه بعدی پردازنده های رده بالا هستند.
باید اذعان کرد در اغلب موارد در پردازنده های رده بالا برتری با AMD است. اما ممکن است قصد اورهال کامل سیستم خود را نداشته باشید و به دنبال پردازنده اینتل باشید. در این صورت لیست زیر از هر دو شرکت می تواند برای شما مفید باشد. در میان پردازنده های اینتل Core i9 9900K با قابلیت اورکلاک یکی از بهترین گزینه ممکن است. اما پردازنده های رایزن با توانی بیشتر و یا برابر با این CPU و قیمتی مناسب به علاوه ارائه فن در باکس CPU، انتخاب نهایی بهتری خواهد بود. بهترین خرید به لحاظ ارزش عملکرد به ازای هر دلار Ryzen 9 353X خواهد بود.
ویژگی های پردازنده های مناسب برای تدوین فیلم و ساخت محتوای ویدئویی
برای خرید CPU برای اسمبل سیستم مناسب تدوین فیلم، باید چند نکته را در نظر بگیرید. در این نوع از کاربری تعداد هسته و قدرت کارت گرافیک مجزا، نقش اساس در عملکرد سیستم را ایفا می کنند. به همین منظور خرید سری های F در پردازنده های Intel انتخاب عاقلانه ای خواهد بود تا هزینه خرید پردازنده را کاهش دهید. در کل پردازنده های اینتل در رده های میانی و پایین عملکرد بهتری نسبت به AMD دارند.
نسل 12 پردازنده های اینتل
آلدرلیک و معماری هیبریدی دو مورد از اطلاعاتی است که از پردازنده تازه رونمایی شده اینتل در دست داریم. نکته دیگر در رابطه با نسل 12 پردازنده های اینتل، عدم تقارن هسته ها در این سیستم است که تا حدی به سیستم پردازنده های ARM شباهت دارد. بدین معنی که توان هسته ها در این پردازنده برابر نیست.
در این نوع از پردازنده های اینتل، شمال به دو نوع هسته دسترسی دارید. هسته پرمصرف با عملکرد بالا (هسته‌های performance یا P-cores) و تعدادی هسته‌ی کم‌مصرف با عملکرد ضعیف (هسته‌های efficient یا E-cores). تغییر بعدی در معماری کش این CPU است که در هسته های P و E متفاوت است. در این مقاله با توجه به مدت کم سپری شده از رونمایی نسل 12 و موجود نبودن آن در بازار، این سری از پردازنده ها در مقایسه ها لحاظ نشده است.
