یکی از بخش های اصلی کامپیوترها و لپ تاپ های امروزی رم است. حتی اگر از کاربران مبتدی دنیای رایانه های دیجیتالی باشید هم به طور حتما تاکنون نام رم کامپیوتر به گوشتان رسیده است. RAM کامپیوتر نحوه ی بهره گیری شما از کامپیوتر را روشن می سازد. مقدار رم و البته سلامت ساختار سخت افزاری آن مسئله ی تعیین کننده ای است که تمامی ابعاد بهره گیری از رایانه را دربرمی گیرد. در ادامه ی مقاله ی پیشرو هر آنچه لازم از درخصوص کاربرد رم کامپیوتر بدانید را شرح خواهیم داد.
وظیفه ی رم کامپیوتر
رم کامپیوتر یک حافظه ی درونی است و دیتاهایی که ممکن است کاربر در مدت زمان کوتاهی به آن ها نیاز داشته باشد را مدیریت می کند. با وجود حافظه ی RAM کامپیوتر امکان دسترسی سریع به دیتاهای مختلف بدون نیاز به دخالت هارد دیسک میسر می شود. هارد دیسک در برابر رم سرعت پایینی دارد.
با اینکه اکثر سیستم های امروزی به حافظه های پر سرعت SSD مجهز هستند، اما همچنان رم‌ها بهترین گزینه از نظر سرعت دسترسی به اطلاعات سیستم محسوب می شوند. اینکه شما چه تعداد تب در مرورگر خود باز کنید و یا با چه سرعتی در حال انجام چند پروسه ی دیجیتالی مختلف درون پنجره های گوناگون باشید، کاملا به کارایی رم بستگی دارد.
استفاده ی صحیح از حافظه ی RAM کامپیوتر
تصور غلط اکثر کاربران کامپیوتر این است که هر چقدر رم سیستم خالی تر باشد بهتر است. این موضوع تنها درخصوص هارد دیسک صدق می کند نه رم کامپیوتر. وظیفه ی رم هیچ ارتباطی به مقدار خالی بودن آن نخواهد داشت.
حافظه ی RAM کامپیوتر پروسه های لازم را در خود نگه دارد تا شما سریعتر به آن ها دسترسی داشته باشید. خالی کردن پی در پی رم و در واقع استفاده نکردن از فضای رم سیستم برای انجام مالتی تسکینگ هیچ سودی برای شما ندارد و فقط سرعت انجام فعالیت های دیجیتالی شما را پایین می آورد.
رابطه ی نرم افزارهای کامپیوتر و مقدار رم
معمولا مرورگرهای یک کامپیوتر مصرف کننده ی اصلی حافظه ی RAM هستند. با این حال برخی از اپلیکیشن های دیگر و نیز بازی های در حال اجرای گوناگون نیز ممکن است از به رم کامپیوتر نیاز داشته باشند. قدرت رم هر چه بیشتر باشد شما می توانید تب های بیشتری در مرورگر خود باز کنید.
البته گاهی اوقات برخی از وب سایت ها در برابر سایر لینک ها و تب ها، مقدار بیشتری از حافظه ی RAM کامپیوتر را به خود اختصاص می دهند. به عنوان یک قانون کلی باید گفت که هر چه نرم افزار پیچیده تر باشد، به فضای بیشتری از رم احتیاج دارد.
خرید کامپیوتر و تشخیص مقدار مناسب رم
طبق آنچه در بخش های قبلی گفته شد، رم هر چه بیشتر باشد شما با سیستم قوی تری رو به رو خواهید بود. بنابراین هنگام خرید بسته به بودجه ی خود، میزان رم کامپیوتر را برگزینید. در این بین نباید فراموش کنید که ارتقای رم لپ تاپ موضوع غیرممکنی است. شما نمی توانید بعدها ظرفیت رم لپ تاپ را بیافزایید.
باید در هنگام خرید لپتاپ میزان رم مورد نیاز خود را به دقت تخمین بزنید. جهت کسب راهنمایی های بیشتر برای انتخاب آگاهانه در پروسه ی خرید لپ تاپ و کامپیوتر با کارشناسان ما در نمایندگی رسمی لپ تاپ ایسوس مشورت کنید.
انواع حافظه رم
حافظه‌های رم به واسطه فرم‌فکتور، نوع کاربری و ویژگی‌های خاصی نظیر ظرفیت و سرعت، دسته‌بندی‌های متفاوتی دارند. شناسایی و تشخیص این انواع کار چندان دشواری نیست.
رم‌های ایستا و پویا
به طور کلی، رم‌ها به دو دسته اصلی ایستا (SRAM) و پویا (DRAM) تقسیم می‌شوند. تفاوت اصلی این دو نوع در نحوه ذخیره‌سازی و نگهداری اطلاعات نهفته است.
رم‌های ایستا برای ذخیره هر بیت اطلاعات به چند ترانزیستور متکی هستند و این قابلیت را دارند که بدون نیاز به نوسازی مداوم، داده‌ها را حفظ کنند. این ویژگی‌ها به همراه سرعت بالاتر و مصرف انرژی کمتر، باعث می‌شود که قیمت رم‌های ایستا نسبت به نوع پویا بالاتر باشد. به طور معمول، این نوع رم در حافظه کش پردازنده‌ها استفاده می‌شود.
در مقابل، رم‌های پویا (DRAM) که محور اصلی این مقاله هستند، برای هر بیت از اطلاعات از یک ترانزیستور و یک خازن استفاده می‌کنند. اطلاعات در این نوع رم با شارژ و تخلیه الکترون‌ها نمایان می‌شود، اما به دلیل تخلیه شارژ خازن‌ها، اطلاعات به مرور زمان از بین می‌روند. بنابراین، رم‌های پویا نیاز به نوسازی مداوم دارند تا داده‌ها را حفظ کنند.
از لحاظ عملکرد، رم‌های پویا حتی در بهترین حالت هم کندتر و پرمصرف‌تر از نوع ایستا هستند، بنابراین قیمت آن‌ها نیز کمتر است. این نوع رم به عنوان حافظه اصلی در اکثر سیستم‌ها، به ویژه رم‌های DDR، به کار می‌رود.
رم‌های DIMM و SODIMM
فرم‌فکتور به ابعاد و شکل ظاهری رم اشاره دارد و باید با اسلات‌های مادربرد تطابق داشته باشد. رم‌های پویا به دو فرم فاکتور اصلی DIMM و SODIMM تقسیم می‌شوند. رم‌های DIMM به شکل بزرگ‌تر و کشیده‌تر طراحی شده‌اند و عمدتاً در کامپیوترهای دسکتاپ و سرورها استفاده می‌شوند.
از طرف دیگر، رم‌های SODIMM کوچکتر و باریک‌تر هستند و به طور خاص در لپ‌تاپ‌ها، Mini PCها و کامپیوترهای All In One تعبیه می‌شوند. این تفاوت در اندازه و شکل منجر به استفاده از سوکت‌ها و اتصالات متفاوتی برای نصب بر روی مادربرد می‌شود.
رم‌های SODIMM با پین‌های مسی کمتری طراحی شده‌اند و به‌صورت افقی درون اسلات‌های مادربرد قرار می‌گیرند، در حالی که رم‌های DIMM با پین‌های بیشتر به‌صورت عمودی نصب می‌شوند.
عوامل مؤثر بر سرعت رم
پس از آشنایی با انواع و عملکرد حافظه‌های رم، درک عواملی که بر سرعت آن‌ها تأثیرگذارند، ضروری است. چندین عامل به کارکرد سریعتر رم‌ها کمک می‌کنند، از جمله فرکانس‌های بالاتر، تأخیر کمتر و تعداد کانال‌های بیشتر.
رم‌ها به عنوان یکی از سریع‌ترین اجزای سیستم‌های کامپیوتری شناخته می‌شوند و حتی سریع‌ترین SSDها هم قادر به رقابت با سرعت آن‌ها نیستند. این ویژگی‌ها به کاربران اجازه می‌دهد که از عملکرد بهینه سیستم‌های خود بهره‌مند شوند.
فرکانس رم، نرخ تبادل داده و پیکربندی دو کاناله
فرکانس رم، که با واحد مگاهرتز (MHz) بیان می‌شود، به تعداد سوئیچ‌های ترانزیستورهای موجود در رم در هر ثانیه اشاره دارد. این فرکانس مشخص می‌کند که چقدر سریع این ترانزیستورها می‌توانند بین حالت‌های صفر و یک تغییر کنند.
از سوی دیگر، نرخ تبادل داده که به فرکانس رم وابسته است، میزان داده‌ای را که هر ماژول در هر ثانیه از یا به پردازنده منتقل می‌کند، نشان می‌دهد و با واحد مگاترنسفربرثانیه (MT/s) اندازه‌گیری می‌شود.
به عنوان مثال، اگر ماژولی مانند Corsair Vengeance LPX 3600 CL16 DDR4 را مشاهده کنید، نکته‌ای که باید در نظر داشته باشید این است که این ماژول با فرکانس ۱۸۰۰ مگاهرتز کار می‌کند نه ۳۶۰۰ مگاهرتز! به عبارت دیگر، داده‌ها با نرخ ۳۶۰۰ مگاترنسفربرثانیه منتقل می‌شوند که این نشان‌دهنده‌ی نرخ تبادل داده و دو برابر فرکانس واقعی رم است. بنابراین، عدد ۳۶۰۰ مگاهرتز در نام ماژول به معنی فرکانس آن نیست.
اگر دو ماژول مشابه را در کنار هم بر روی مادربرد نصب کنید، فرکانس و نرخ تبادل داده تغییر نخواهد کرد و هنوز هم رم‌ها با فرکانس ۱۸۰۰ مگاهرتز و نرخ ۳۶۰۰ مگاترنسفربرثانیه عمل می‌کنند. با این حال، اکنون رم‌ها در پیکربندی دو کاناله (Dual Channel) کار می‌کنند که به پردازنده (دو هسته‌ای یا بیشتر) اجازه می‌دهد تا به صورت مجزا از طریق دو کانال به ماژول‌های رم دسترسی پیدا کند.
این قابلیت به لطف فناوری DDR، نرخ تبادل داده را دو برابر کرده و عملکرد کلی سیستم را بهبود می‌بخشد. امروزه برخی پردازنده‌ها از پیکربندی‌های چهار کاناله (Quad Channel) و حتی هشت کاناله (Octa Channel) نیز پشتیبانی می‌کنند، هرچند استفاده از این نوع سخت‌افزار برای سیستم‌های خانگی معمولاً توصیه نمی‌شود.
فناوری DDR چیست؟
DDR یا Double Data Rate نوعی فناوری حافظه است که در دستگاه‌های الکترونیکی و کامپیوترها برای افزایش عملکرد مورد استفاده قرار می‌گیرد و به نوعی جایگزین فناوری SDR یا Single Data Rate شده است. این فناوری عملکرد را دو برابر می‌کند و به عنوان یک گذرگاه عمل می‌کند که نرخ داده را در ماژول‌ها افزایش می‌دهد و امکان ارسال و دریافت همزمان داده‌ها را فراهم می‌کند.
فناوری DDR در طول زمان تکامل یافته و به افزایش سرعت و کاهش قیمت حافظه‌ها کمک کرده است تا به نیازهای روزافزون سیستم‌های کامپیوتری پاسخ دهد. این نوع حافظه در دستگاه‌های مختلفی از جمله رایانه‌های شخصی، سرورها، کنسول‌های بازی و حتی گوشی‌های همراه به کار می‌رود.
در رایانه‌های شخصی، حافظه DDR به عنوان حافظه اصلی عمل می‌کند و وظیفه ذخیره سیستم‌عامل، برنامه‌ها و داده‌های مورد استفاده را بر عهده دارد. همچنین این حافظه در برنامه‌های دیگر مانند سیستم‌های خودرو و اتوماسیون صنعتی نیز کاربرد دارد، که به تنوع استفاده‌های این فناوری اشاره دارد.
ورژن‌های مختلف حافظه‌های DDR
حافظه‌های DDR در نسخه‌های مختلفی در دسترس هستند، از جمله DDR1، DDR2، DDR3، DDR4 و DDR5. در آینده نزدیک، حافظه‌های DDR6 نیز به بازار خواهند آمد. هر نسل از این حافظه‌ها حداکثر ظرفیت متفاوتی در هر ماژول دارد؛ برای مثال، DDR1 حداکثر تا یک گیگابایت و DDR4 تا ۳۲ گیگابایت پشتیبانی می‌کند. نسل جدیدتر DDR5 قادر به پشتیبانی از حداکثر ۱۲۸ گیگابایت در هر ماژول است.
تفاوت بین نسل‌های مختلف فقط به ظرفیت محدود نمی‌شود، بلکه فرکانس، مصرف انرژی و پهنای باند نیز به طور قابل توجهی بهبود یافته است. رم‌های DDR4 در بازه‌ی فرکانسی ۱۶۰۰ تا ۳۲۰۰ مگاهرتز فعالیت می‌کنند، در حالی که رم‌های DDR5 با فرکانس پایه‌ی ۴۸۰۰ مگاهرتز کار می‌کنند.
همچنین، رم‌های DDR5 با ولتاژ ۱٫۱ ولت کار می‌کنند که نشان‌دهنده‌ی بهبود در مصرف انرژی نسبت به DDR4 است که با ولتاژ ۱٫۲ ولت فعالیت می‌کند. این ارتقا در کارایی و کاهش مصرف انرژی به ویژه در دستگاه‌های قابل حمل مانند لپ‌تاپ‌ها محسوس است.
اکنون پردازنده‌های نسل ۱۲ اینتل و پردازنده‌های AMD سری ۷۰۰۰ از حافظه‌های DDR5 پشتیبانی می‌کنند. اگر شما یکی از این پردازنده‌ها را دارید، می‌توانید برای خرید یا ارتقای رم به DDR5 اقدام کنید، اما به دلیل هزینه بالای این رم‌ها و عملکرد مناسب DDR4، ممکن است در حال حاضر نیاز به ارتقا احساس نشود.
تعویض رم لپ تاپ ایسوس ، به صورت حرفه ای همراه با گارانتی
رم‌های LPDDR و GDDR
رم‌های LPDDR (Low Power Double Data Rate) نوعی از حافظه‌های DDR هستند که به دلیل اندازه کوچکتر و مصرف انرژی پایین‌تر از نسل‌های مشابه، برای دستگاه‌های قابل حمل مانند گوشی‌ها، تبلت‌ها و برخی لپ‌تاپ‌ها ایده‌آل هستند. جدیدترین نسل این رم‌ها، LPDDR5، نرخ تبادل داده‌ای از ۳۲۰۰ به ۶۴۰۰ مگاترنسفربرثانیه افزایش یافته است.
از طرف دیگر، رم‌های GDDR (Graphics Double Data Rate) حافظه‌های گرافیکی هستند که در کارت‌های گرافیک و پردازنده‌های گرافیکی لپ‌تاپ‌ها به کار می‌روند. این رم‌ها به دلیل فرکانس بالاتر و تولید گرمای کمتر، عملکرد بهتری در زمینه پردازش‌های گرافیکی دارند. جدیدترین نسل GDDR، GDDR6، نسخه‌ی ارتقا یافته GDDR5 است که حدود یک دهه پیش معرفی شد.
تفاوت‌های بین رم‌های سیستمی و گرافیکی در این است که رم‌های سیستمی برای بارگذاری و اجرای بازی‌ها و برنامه‌ها ضروری هستند، در حالی که رم‌های گرافیکی برای ذخیره و نمایش عناصر گرافیکی مانند بافت‌ها و مدل‌ها استفاده می‌شوند. در بازی‌های سنگین، رم‌های گرافیکی تأثیر بیشتری بر تجربه کاربری دارند.
تأخیر CAS یا CL چیست؟
تأخیر CAS (CAS Latency یا CL) یکی دیگر از عواملی است که بر سرعت کلی رم تأثیر می‌گذارد. این تأخیر با واحد CL بیان می‌شود و نشان‌دهنده تعداد چرخه‌های کاملی است که رم برای پاسخ به درخواست پردازنده نیاز دارد.
به عنوان مثال، اگر یک ماژول با تأخیر C16 داشته باشید، به ۱۶ چرخه کامل نیاز است تا درخواست پردازش شود. دو ماژول رم ممکن است فرکانس و نرخ تبادل داده یکسانی داشته باشند، اما تأخیر CAS آن‌ها متفاوت باشد.
در رم‌های جدید DDR5، ممکن است با تأخیر CL40 مواجه شوید، که نگرانی‌هایی درباره سرعت آن ایجاد می کند. اما باید توجه داشت که تمامی فاکتورهای عملکرد رم مهم هستند و فرکانس و نرخ تبادل داده بالاتر در DDR5 کمبود کوچک تأخیر را جبران می‌کند.
انتخاب ظرفیت مناسب رم
انتخاب ظرفیت مناسب رم به نوع استفاده شما از سیستم بستگی دارد:
استفاده معمول روزانه: ۸ گیگابایت رم برای وب‌گردی، تماشای فیلم و کارهای سبک مناسب است.
بازی کردن: ۱۶ گیگابایت برای اکثر بازی‌های جدید ، به خصوص در بالاترین تنظیمات گرافیکی.
تولید محتوای تصویری و ویدیویی: ۳۲ یا ۶۴ گیگابایت برای کارهای حرفه‌ای با نرم‌افزارهای سنگین مناسب است.
تولید موسیقی: ۶۴ گیگابایت برای تولیدکنندگان موسیقی که از نرم‌افزارهای پیشرفته استفاده می‌کنند، پیشنهاد می‌شود.
